簡介
漢字注音系統里曾有一種系統叫威瑪氏音標源。它是1867年開始的，由英國人T.F.威妥瑪（ThomasFrancisWade1818年—1895年，今天的習慣應該翻譯成托瑪斯·韋德）與人合編的注音規則，叫“威氏拼音”。威妥瑪曾於1871年任英國駐華公使，1883年回國。1888年起在劍橋大學任教授，講授漢語，直至1895年逝世。他以羅馬字母為漢字注音，創立威氏拼音法。後來H.A.Giles稍加修訂，合稱WG威氏拼音法（Wade-GilesSystem）。它的最大優點是利用送氣符號（‘）來表示送氣的聲母。
威瑪氏音標，在1958年大陸推廣漢語拼音方案前廣泛被用於人名、地名注音，影響較大。1958年後，逐漸廢止。中國台灣地區在2000年改用通用拼音，於2008年9月改用大陸使用的漢語拼音。
中國大陸除了少數需要保持文化傳統的場合外，基本不用，北京大學、清華大學，中山大學，蘇州大學等學校還使用威氏音標法的英文校名，而大多數地名、人名已使用漢語拼音。
威妥瑪式拼音與漢語拼音對照的例子
如：江西威妥瑪式拼音為Kiangse或Kiangsi，而漢語拼音則為：Jiangxi
套用
許多中國地名和人名以及商標品名仍舊沿襲了這種拼寫方式。1958年2月11日，由第一屆全國人民代表大會第五次會議正式批准的《現代漢語拼音方案》，是建國至今唯一未被修改過的法案。五十多個年頭過去了，可許多享譽海內外的品牌依舊用的是威妥瑪式拼音。如茅台酒“Moutai”，青島啤酒“Tsingtao”，中華煙“Chunghwa”，張裕葡萄酒“Changyu”，京劇“PekingOpera”，南京“Nanking”，上饒“Shalow”，四川“Szechuan”等等。
人物
威妥瑪（SirThomasFrancisWade，又譯作“韋德”)，生於1818年，卒於1895年，在中國任外交官（官至駐華“公使”)43年之久。在此之前，他主要在上海海關工作並負責對來自英國本土的海關人員進行漢語培訓。先後在1859年著《尋津錄》，1867年撰寫了漢語教科書《語言自邇集》，成功發展了用拉丁字母寫漢字地名的方法，一般稱作“威妥瑪拼音”或“威妥瑪式（WadeSystem)”，成為中國地名、人名及事物名稱外譯之譯音標準。威妥瑪自稱他用了8年時間制定正字法，幾經反覆，幾易其稿，最後才完成。《語言自邇集》是一部容量巨大，內容包括西人學習漢語的教本、一百幾十年前北京話口語實錄描寫及漢語語法研究之集大成的著作。它的重要價值除了在北京話和國語歷史乃至中國語言學史上的開拓意義外，還在於這是一部注重現代漢語口語教學並用拉丁字母注音的“對外漢語教材”的開先河之作。
過程
追溯西儒創借拉丁字母注音漢字的歷史進程，其源頭大概出自西人對中文名稱譯音的需要，其“開山”之作當推17世紀初，即1605年利瑪竇(MatteoRicci)的《西學奇蹟》和後來金尼閣（NicolasTrigault)的《西儒耳目資》。至19世紀先後又有馬禮遜的《英華字典》及麥都思的《英漢字典》，皆是用26個字母給漢字注音。雖然這些著作並未在社會上廣泛流通，影響有限，但正是這些階梯性的早期實踐和準備，為19世紀70年代“威妥瑪式”拼音方案的出現及流傳奠定了基礎。例如，雖然馬禮遜的音標系統主要記載了廣州地區的方音，而威妥瑪式的標音對象則是更有代表性和實用性的北京官話，但是，威妥瑪式繼承了馬禮遜方案的一些特點，又簡化了馬禮遜方案的一些寫法。威妥瑪式最大的優點是減少了音符的數量，力求各個音符的一致性並近似英語的發音，從而達到經濟、一致的原則。
後來翟理斯（H.A.Giles)在其《華英字典》（ChineseEnglishDictionary,1912年出版)中，對威妥瑪的標音系統又略加改良，形成了“威妥瑪-翟理斯式”(Wade-Giles)。威氏拼音誕生之後被廣泛地運用於郵政電信、海外圖書館中文藏書編目、外交護照之中文人名及地名的譯音等等。
1906年春在上海舉行了“帝國郵電聯席會議”﹐對中國地名的拉丁字母拼寫法進行統一和規範。會議決定﹐基本上以翟理斯所編《華英字典》（1892年上海初版）中的拉丁字母拼寫法為依據，也就是威妥瑪-翟理斯式拼音。為了適合打電報的需要﹐會議決定不採用任何附加符號（例如送氣符號等）。此種拼音系統被稱為“郵政式拼音（PostalSpellingSystem)”，在1912年中華民國成立之後繼續使用，它是20世紀上半葉西方國家拼寫中國地名時最常用的系統。
直至20世紀50年代中國研製出“漢語拼音方案”之前這么多年，幾乎不再有人“發明”新的字母拼音方案。一套音標，能夠歷時100多年而不衰，除為風氣之先外，必有其自身獨到的長處和優勢。這是值得我們今後認真加以研究的地方。當然，用今天的眼光再對“威妥瑪式”作科學、客觀的審視，就會發現它的一些不足之處。主要有：雖然音符減少了，但是附加符號（即音符上面或右上角的那些小符號，如表送氣的那一撇，類似英語的撇號)卻增加了；有兩套不一致的表舌尖元音的音標符號；一符多用的現象。這些標識符都極易造成混亂和不便。但是，西人對漢字的羅馬字母標音的嘗試，卻是漢語拼音的一種“歷史前奏”。
1956年2月“文改會”發表的《漢語拼音方案（草案)》之後，漢語拼音代替了威氏拼音。
聲母
bㄅp`ㄆmㄇfㄈtㄉt`ㄊnㄋlㄌ
kㄍk`ㄎng兀hㄏ
ch(i)ㄐch`(i)ㄑhsㄒ
chㄓch`ㄔshㄕjㄖ
ts,tzㄗts`,tz`ㄘs,szㄙ
注﹕tz,tz`,sz只用在空韻前。如茲﹑雌﹑思等。
韻母
i,yiㄧu,wuㄨ，yㄩaㄚia,yaㄧㄚua,waㄨㄚ
oㄛio,yoㄧㄛuo,woㄨㄛo,yoㄩㄛ
ㄜieh,yehㄧㄝeh,yehㄩㄝ
aiㄞuai,waiㄨㄞ
eiㄟui,weiㄨㄟ
aoㄠiao,yaoㄧㄠ
ouㄡiu,yuㄧㄡ
anㄢien,yenㄧㄢuan,wanㄨㄢan,yanㄩㄢ
nㄣin,yinㄧㄣun,wnㄨㄣn,ynㄩㄣ
angㄤiang,yangㄧㄤuang,wangㄨㄤ
ngㄥing,yingㄧㄥung,wngㄨㄥiung,yungㄩㄥ
rhㄦ
ih（ㄓ行韻母）
（ㄗ行韻母）
注﹕第二種拼法為前無聲母時使用。
聲調用阿拉伯數字1﹑2﹑3﹑4﹐分別表示陰平﹑陽平﹑上聲﹑去聲﹐標在音節
的右上角。一般只在辭書里用。
引用
對照表
注音聲母與漢語拼音、威妥瑪拼法對照表：注音符號ㄅㄆㄇㄈㄉㄊㄋㄌㄍㄎㄏㄐㄑㄒㄓㄔㄕㄖㄗㄘㄙ
漢語拼音bpmfdtnlgkhjqxzhchshrzcs
威妥瑪拼音pp'mftt'nlkk'hch(i)ch'(i)hschch'shjts,tzts',tz's,sz
讀音玻坡摸佛得特訥勒哥科喝基欺希知蚩詩日資雌思
注音單韻母與漢語拼音對應單韻母、威妥瑪拼法對照表：
注音符號ㄚㄛㄜㄝㄧㄨㄩ
漢語拼音aoeeiuü
威妥瑪拼音aoeeiuü
無聲母時拼音標註方式aoêehyiwuyü
對應的漢字“讀音”阿喔鵝（耶）衣屋迂
對比
方括弧里的是漢語拼音。它左邊的是此漢語拼音的威氏拼音。p[b]p'[p]m[m]f[f]
t[d]t'[t]n[n]l[l]
k[g]k'[k]h[h]
ch[j]ch'[q]hs[x]
ch[zh] ch'[ch] sh[sh] j[r]
tstz[z]ts'tz'[c]ssssz[s]
y[y]w[w]
a[a]o[o]ê[e]eh[ê]êrh[er]
ih[-i1]ǔ[-i2]
iu[u]ǖ[ǖ]
ai[ai] ei[ei] ao[ao] ou[ou]
an[an] ên[en] ang[ang]êng[eng]
ia[ia] io[io] ieh[ie] iao[iao]iu[iou]
ien[ian]in[in] iang[iang] ing[ing]
ua[ua] uo[uo] uai[uai]ueiui[ui]
uan[uan]un[un] uang[uang] ung[ong]
ǖeh[ǖ]ǖan[ǖan]ǖn[ǖn] iung[iong]
韋氏拼音-漢語拼音
PinyintoWade-GilesConversionTable
Wade-Gilespinyin
aa
aiai
anan
angang
aoao
chazha
ch'acha
chaizhai
ch'aichai
chanzhan
ch'anchan
changzhang
ch'angchang
chaozhao
ch'aochao
chezhe
ch'eche
chenzhen
ch'enchen
chengzheng
ch'engcheng
chiji
ch'iqi
chiajia
ch'iaqia
chiangjiang
ch'iangqiang
chiaojiao
ch'iaoqiao
chiehjie
ch'iehqie
chienjian
ch'ienqian
chihzhi
ch'ihchi
chinjin
ch'inqin
chingjing
ch'ingqing
chiujiu
ch'iuqiu
chiungjiong
ch'iungqiong
chozhuo
ch'ochuo
chouzhou
ch'ouchou
chuzhu
ch'uchu
chüju
ch'üqu
chuazhua
chuaizhuai
ch'uaichuai
chuanzhuan
ch'uanchuan
chüanjuan
ch'üanquan
chuangzhuang
ch'uangchuang
chüehjue
ch'üehque
chuizhui
ch'uichui
chunzhun
ch'unchun
chünjun
ch'ünqun
chungzhong
ch'ungchong
enen
erher
fafa
fanfan
fangfang
feifei
fenfen
fengfeng
fofo
foufou
fufu
haha
haihai
hanhan
hanghang
haohao
heihei
henhen
hengheng
hohe
houhou
hsixi
hsiaxia
hsiangxiang
hsiaoxiao
hsiehxie
hsienxian
hsinxin
hsingxing
hsiuxiu
hsiungxiong
hsüxu
hsüanxuan
hsüehxue
hsünxun
huhu
huahua
huaihuai
huanhuan
huanghuang
huihui
hunhun
hunghong
huohuo
iyi
janran
jangrang
jaorao
jere
jenren
jengreng
jihri
joruo
jourou
juru
juanruan
juirui
junrun
jungrong
kaga
k'aka
kaigai
k'aikai
kangan
k'ankan
kanggang
k'angkang
kaogao
k'aokao
kengen
k'enken
kenggeng
k'engkeng
koge
k'oke
kougou
k'oukou
kugu
k'uku
kuagua
k'uakua
kuaiguai
k'uaikuai
kuanguan
k'uankuan
kuangguang
k'uangkuang
kueigui
k'ueikui
kungun
k'unkun
kunggong
k'ungkong
kuoguo
k'uokuo
lala
lailai
lanlan
langlang
laolao
lele
leilei
lengleng
lili
liangliang
liaoliao
liehlie
lienlian
linlin
lingling
liuliu
loluo
loulou
lulu
lülü
luanluan
lüanluan
lüehlue
lunlun
lunglong
mama
maimai
manman
mangmang
maomao
meimei
menmen
mengmeng
mimi
miaomiao
miehmie
mienmian
minmin
mingming
miumiu
momo
moumou
mumu
nana
nainai
nannan
nangnang
naonao
neinei
nennen
nengneng
nini
niangniang
niaoniao
niehnie
niennian
ninnin
ningning
niuniu
nonuo
nounou
nunu
nünü
nuannuan
nüehnue
nungnong
oe
ouou
paba
p'apa
paibai
p'aipai
panban
p'anpan
pangbang
p'angpang
paobao
p'aopao
peibei
p'eipei
penben
p'enpen
pengbeng
p'engpeng
pibi
p'ipi
piaobiao
p'iaopiao
piehbie
p'iehpie
pienbian
p'ienpian
pinbin
p'inpin
pingbing
p'ingping
pobo
p'opo
p'oupou
pubu
p'upu
sasa
saisai
sansan
sangsang
saosao
sese
sensen
sengseng
shasha
shaishai
shanshan
shangshang
shaoshao
sheshe
shenshen
shengsheng
shihshi
shoushou
shushu
shuashua
shuaishuai
shuanshuan
shuangshuang
shuishui
shunshun
shuoshuo
sosuo
sousou
ssusi
susu
suansuan
suisui
sunsun
sungsong
tada
t'ata
taidai
t'aitai
tandan
t'antan
tangdang
t'angtang
taodao
t'aotao
tede
t'ete
tengdeng
t'engteng
tidi
t'iti
tiaodiao
t'iaotiao
tiehdie
t'iehtie
tiendian
t'ientian
tingding
t'ingting
tiudiu
toduo
t'otuo
toudou
t'outou
tudu
t'utu
tuanduan
t'uantuan
tuidui
t'uitui
tundun
t'untun
tungdong
t'ungtong
tsaza
ts'aca
tsaizai
ts'aicai
tsanzan
ts'ancan
tsangzang
ts'angcang
tsaozao
ts'aocao
tseze
ts'ece
tseizei
tsenzen
ts'encen
tsengzeng
ts'engceng
tsozuo
ts'ocuo
tsouzou
ts'oucou
tsuzu
ts'ucu
tsuanzuan
ts'uancuan
tsuizui
ts'uicui
tsunzun
ts'uncun
tsungzong
ts'ungcong
tzuzi
tz'uci
wawa
waiwai
wanwan
wangwang
weiwei
wenwen
wengweng
wowo
wuwu
yaya
yaiyai
yangyang
yaoyao
yehye
yenyan
yinyin
yingying
yoyo
yuyou
yüyu
yüenyuan
yüehyue
yünyun
yungyong
中國地名
中國地名英文新舊拼法比照（漢語拼音、郵政式拼音）早期的地名譯音用方言音或官話音，拼音形式直接用葡語、西語、意語、拉丁語、法語或者英語轉寫。後來的多用官話音，拼音形式一般多用威妥瑪式拼音或者郵政式拼音或者國語羅馬字。
三、威妥瑪拼音和漢語拼音對照表
Wade-Giles / 韋氏拼音Pinyin / 漢語拼音
aa
aiai
anan
angang
aoao
chazha
ch'acha
chaizhai
ch'aichai
chanzhan
ch'anchan
changzhang
ch'angchang
chaozhao
ch'aochao
chezhe
ch'eche
chenzhen
ch'enzhen
chengzheng
ch'engcheng
chiji
ch'iqi
chiajia
ch'iaqia
chiangjiang
ch'iangqiang
chiaojiao
ch'iaoqiao
chiehjie
ch'iehqie
chienjian
ch'ienqian
chihzhi
ch'ihchi
chinjin
ch'inqin
chingjing
ch'ingqing
chiujiu
ch'iuqiu
chiungjiong
ch'iungqiong
chozhuo
ch'ochuo
chouzhou
ch'ouchou
chuzhu
ch'uchu
chuazhua
chuaizhuai
ch'uaichuai
chuanzhuan
ch'uanchuan
chuangzhuang
ch'uangchuang
chuizhui
ch'uichui
chunzhun
ch'unchun
chungzhong
ch'ungchong
chüju
ch'üqu
chüanjuan
ch'üanquan
chüehjue
ch'üehque
chünjun
ch'ünqun
enen
erher
fafa
fanfan
fangfang
feifei
fenfen
fengfeng
fofo
foufou
fufu
haha
haihai
hanhan
hanghang
haohao
heihei
henhen
hengheng
hohe
houhou
hsixi
hsiaxia
hsiangxiang
hsiaoxiao
hsiehxie
hsienxian
hsinxin
hsingxing
hsiuxiu
Hsiungxiong
hsüxu
hsüanxuan
hsüehxue
hsünxun
huhu
huahua
huaihuai
huanhuan
huanghuang
huihui
hunhun
hunghong
huohuo
iyi
janran
jangrang
jaorao
jere
jenren
jengreng
jihri
joruo
jourou
juru
juanruan
JUIrui
junrun
jungrong
kaga
k'aka
kaigai
k'aikai
kangan
k'ankan
kanggang
k'angkang
kaogao
k'aokao
keigei
kengen
k'enken
kenggeng
k'engkeng
koge
k'oke
kougou
k'oukou
kugu
k'uku
kuagua
k'uakua
kuaiguai
k'uaikuai
kuanguan
k'uankuan
kuangguang
k'uangkuang
kueigui
k'ueikui
kungun
k'unkun
kunggong
k'ungkong
kuoguo
k'uokuo
lala
lailai
lanlan
langlang
laolao
lele
leilei
lengleng
lili
liangliang
liaoliao
liehlie
lienlian
linlin
lingling
liuliu
loluo
loulou
lulu
luanluan
lunlun
lunglong
lülü
lüanluan
lüehlüe
mama
maimai
manman
mangmang
maomao
meimei
menmen
mengmeng
mimi
miaomiao
miehmie
mienmian
minmin
mingming
miumiu
momo
moumou
mumu
nana
nainai
nannan
nangnang
naonao
neinei
nennen
nengneng
nini
niangniang
niaoniao
NIEHnie
niennian
ninnin
ningning
niuniu
nonuo
nunu
nuannuan
nungnong
nünü
nüehnüe
oe
ouou
paba
p'apa
paibai
p'aipai
panban
p'anpan
pangbang
p'angpang
paobao
p'aopao
peibei
p'eipei
penben
p'enpen
pengbeng
p'engpeng
pibi
p'ipi
piaobiao
p'iaopiao
piehbie
p'iehpie
pienbian
p'ienpian
pinbin
p'inpin
pingbing
p'ingping
pobo
p'opo
pouou
pubu
p'upu
sasa
saisai
sansan
sangsang
saosao
sese
sensen
sengseng
shasha
shaishai
shanshan
shangshang
shaoshao
sheshe
shenshen
shengsheng
shihshi
shoushou
shushu
shuashua
shuaishuai
shuanshuan
shuangshuang
shuishui
shunshun
shuoshuo
sosuo
sousou
ssusi
susu
suansuan
suisui
sunsun
sungsong
szusi
tada
t'ata
taidai
t'aitai
tandan
t'antan
tangdang
t'angtang
taodao
t'aotao
tede
t'ete
tengdeng
t'engteng
tidi
t'iti
tiaodiao
t'iaotiao
tiehdie
t'iehtie
tiendian
t'ientian
tingding
t'ingting
TIUdiu
toduo
t'otuo
toudou
t'outou
tudu
t'utu
tuanduan
t'uantuan
tuidui
t'uitui
tundun
t'untun
tungdong
t'ungtong
tzuzi
tz'uci
tsaza
ts'aca
tsaizai
ts'aicai
tsanzan
ts'ancan
tsangzang
ts'angcang
tsaozao
ts'aocao
tseze
ts'ece
tseizei
tsenzen
ts'encen
tsengzeng
ts'engceng
tsozuo
ts'ocuo
tsouzou
ts'oucou
tsuzu
ts'ucu
tsuanzuan
ts'uancuan
tsuizui
ts'uicui
tsunzun
ts'uncun
tsungzong
ts'ungcong
wawa
waiwai
wanwan
wangwang
weiwei
wenwen
wengweng
wowo
wuwu
yaya
yaiyai
yangyang
yaoyao
yehye
yenyan
yinyin
yingying
yoyo
yuyou
yungyong
yüyu
yanyuan
yüehyue
yünyun
